દેશ અને દુનિયામાં કોરોના ફરી ફેલાઈ રહ્યો છે. દરમિયાન, ભારતીય રિઝર્વ બેંક એટલે કે આરબીઆઈની સંશોધન ટીમે સ્વીકાર્યું છે કે કોવિડ -19 ને કારણે દેશની અર્થવ્યવસ્થાને ઘણું નુકસાન થયું છે. આરબીઆઈના જણાવ્યા અનુસાર, કોરોના રોગચાળાના કારણે આપણી અર્થવ્યવસ્થાને થયેલા નુકસાનમાંથી બહાર આવવામાં 12 વર્ષ જેટલો સમય લાગી શકે છે. RBIએ શુક્રવારે ‘ચલણ અને નાણાંકીય વર્ષ 2021-22’ રિપોર્ટ જાહેર કર્યો છે. તે સેન્ટ્રલ બેંકની સંશોધન ટીમ દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે.
રિપોર્ટ અનુસાર છેલ્લા 3 વર્ષમાં ભારતને 50 લાખ કરોડથી વધુનું નુકસાન થયું છે. 2020-21માં 19.1 લાખ કરોડ, 2021-22માં 17.1 લાખ કરોડ અને 2022-23માં 16.4 લાખ કરોડ. રિપોર્ટમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે ડિજિટાઈઝેશનને પ્રોત્સાહન અને ઈ-કોમર્સ, સ્ટાર્ટ-અપ્સ, રિન્યુએબલ અને સપ્લાય ચેઈન લોજિસ્ટિક્સ જેવા ક્ષેત્રોમાં રોકાણની નવી તકો વધારવાથી વૃદ્ધિમાં ફાળો આપી શકે છે.
અહેવાલ મુજબ, કોવિડ-19 રોગચાળાના વારંવારના મોજાને કારણે આર્થિક રિકવરીને અસર થઈ રહી છે. જૂન 2020 ક્વાર્ટરમાં તીવ્ર સંકોચન પછી, બીજી તરંગના આગમન સુધી આર્થિક રિકવરી બુલિશ હતી. એ જ રીતે, જાન્યુઆરી 2022માં ત્રીજા મોજાથી પુનઃપ્રાપ્તિ પ્રક્રિયા આંશિક રીતે પ્રભાવિત થઈ હતી. રોગચાળો હજી સમાપ્ત થયો નથી, ખાસ કરીને જ્યારે આપણે ચીન, દક્ષિણ કોરિયા અને યુરોપના ઘણા ભાગોમાં ચેપના તાજા મોજાને ધ્યાનમાં લઈએ છીએ.
રિસર્ચ ટીમે રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધને કારણે ઉભી થયેલી સ્થિતિ પર પણ ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. તેણે ઉમેર્યું હતું કે પુરવઠાની મર્યાદાઓ અને ડિલિવરીના સમયમાં વધારો થવાથી શિપિંગ ખર્ચ અને કોમોડિટીના ભાવમાં વધારો થયો છે. આનાથી ફુગાવો વધ્યો છે, જે સમગ્ર વિશ્વમાં આર્થિક રિકવરીને અસર કરે છે. ભારત વૈશ્વિક પુરવઠા શૃંખલાની સમસ્યાઓથી પણ ઝઝૂમી રહ્યું છે. લાંબા સમય સુધી ડિલિવરીનો સમય અને કાચા માલના ઊંચા ભાવ ભારતીય કંપનીઓના નફા પર ભાર મૂકે છે.
ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (IMF) એ નાણાકીય વર્ષ 2022-23 માટે ભારતના જીડીપી અંદાજમાં 80 બેસિસ પોઈન્ટ્સનો ઘટાડો કરીને 8.2% કર્યો હતો. જાન્યુઆરીમાં, IMFએ 9% વૃદ્ધિની આગાહી કરી હતી. રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધને ધ્યાનમાં રાખીને વૃદ્ધિની આગાહીમાં ઘટાડો કરવામાં આવ્યો છે. IMFનું માનવું છે કે રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધના કારણે ક્રૂડ ઓઈલના ભાવમાં વધારો થયો છે અને તેની સ્થાનિક વપરાશ અને ખાનગી રોકાણ પર પ્રતિકૂળ અસર પડશે.
2023માં વિશ્વ અર્થતંત્રમાં 3.6% વૃદ્ધિ થવાની ધારણા છે, જે અગાઉના અંદાજ કરતાં 20 બેસિસ પોઈન્ટ્સ ઓછી છે. IMFના મુખ્ય અર્થશાસ્ત્રી પિયર-ઓલિવિયર ગોરેન્ચસે કહ્યું, “યુક્રેન પર રશિયાના આક્રમણને કારણે વૈશ્વિક આર્થિક સંભાવનાઓ ખરાબ રીતે પ્રભાવિત થઈ છે.” યુદ્ધે પુરવઠા શૃંખલાની સમસ્યાઓમાં વધારો કર્યો છે. સિસ્મિક તરંગોની જેમ તેની અસર દૂરગામી હશે.